دکتر اباذر پارسی، فوق‌تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی و عضو هیت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در گفت‌وگو با وب‌دا خوزستان، درباره سرطان لوزالمعده و عوامل موثر در بروز آن اظهار کرد: مصرف سیگار، الکل، چاقی و تغذیه ناسالم را مهم‌ترین عوامل خطر هستند؛ سیگار نقش مستقیم در ایجاد سرطان دارد و الکل نیز با تخریب بافت لوزالمعده مسیر ابتلا را هموار می‌کند.

وی درباره وظیفه لوزالمعده یا پانکراس در بدن گفت: این عضو پشت معده قرار دارد و مسئولیت ترشح هورمون‌های تنظیم‌کننده قند خون و همچنین آنزیم‌های هضم چربی‌ها و پروتئین‌ها را بر عهده دارد. هرگونه آسیب یا اختلال در عملکرد این عضو می‌تواند منجر به بروز دیابت و مشکلات شدید گوارشی از جمله سوءجذب و کاهش وزن‌های شدید شود.

دکتر پارسی با اشاره به ماهیت پنهان و پیش‌ رونده سرطان لوزالمعده افزود: کاهش وزن ناگهانی، دردهای مقاوم شکمی، زردی پوست و چشم‌ها و خارش شدید از شایع‌ترین علائم سرطان لوزالمعده هستند. این علائم معمولاً زمانی ظاهر می‌شوند که سرطان در مراحل پیشرفته قرار دارد.

این فوق‌تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی اظهار داشت: متأسفانه ۷۵ تا ۸۰ درصد بیماران زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که سرطان لوزالمعده وارد مرحله چهار شده و امکان درمان قطعی وجود ندارد. اگرچه این بیماری در شمار سرطان‌های شایع قرار نمی‌گیرد، اما از مخرب‌ترین و مرگبارترین سرطان‌های گوارشی جهان به شمار می‌رود.

وی خاطرنشان کرد: طبق آخرین آمار رسمی تا سال ۲۰۲۲، حدود ۳۵۰۰ نفر در کشور به این سرطان مبتلا شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود سالانه حدود ۲ تا ۳ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر در معرض این بیماری قرار گیرند.

دکتر پارسی تأکید کرد: ژنتیک نقش مهمی در بروز سرطان پانکراس دارد و در برخی خانواده‌ها که عضو درجه یک به این بیماری مبتلا هستند، نشان‌دهنده الگوی خانوادگی و تغییرات ژنتیکی در این زمینه است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ضمن اشاره به چالش تشخیص و محدودیت غربالگری این نوع سرطان، توضیح داد: برخلاف سرطان روده بزرگ که از ۴۵ سالگی غربالگری آن توصیه می‌شود، برای سرطان لوزالمعده برنامه غربالگری عمومی تعریف نشده است اما در بسیاری از موارد حتی سونوگرافی تا زمانی که توده به ۳ سانتی‌متر (۳۰ میلیمتر) برسد، قادر به تشخیص آن نیست، زیرا پانکراس پشت معده قرار دارد و ضایعات آن در مراحل اولیه معمولاً دیده نمی‌شود.

وی در خصوص روند تشخیص و درمان سرطان لوزالمعده اظهار داشت: بیمارانی که با دردهای مداوم شکمی، کاهش وزن، سابقه خانوادگی یا مصرف الکل مراجعه می‌کنند، باید به دقت بررسی شوند. در صورتی که در سی‌تی‌اسکن وجود توده تأیید شود، نخستین گام بررسی، انتشار سرطان است، چرا که ۷۵ تا ۸۰ درصد بیماران هنگام مراجعه دچار متاستاز هستند.

دکتر پارسی گفت: در موارد قابل جراحی، درمان اصلی عمل جراحی است. اما در بیمارانی که شرایط عمومی نامناسب یا نارسایی‌های قلبی و ریوی دارند، ابتدا شیمی‌درمانی جهت مهار رشد سرطان انجام می‌شود.

این فوق‌تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی در خصوص احتمال حفظ حیات این بیماران و اهمیت پیگیری‌های مداوم پزشکی گفت: احتمال حفظ حیات بیماران مبتلا به سرطان پانکراس در مقایسه با سایر سرطان‌ها پایین‌تر است، اما اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود و جراحی انجام گیرد، احتمال بهبودی قابل توجه خواهد بود. البته پیگیری منظم شامل سی‌تی‌اسکن دوره‌ای و آزمایش‌های خون الزامی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز نسبت به شیوع روزافزون بیماری‌های گوارشی از جمله کبد چرب هشدار داد و گفت: تغذیه ناسالم، مصرف میزان بالای نمک، غذاهای چرب و فرآوری‌شده، فست‌فودها و مواد حاوی نیترات در تخریب مخاط گوارشی و افزایش سرطان‌ها نقش جدی دارند. بنابراین، پیشگیری را بهترین راهکار برای جلوگیری از ابتلا به سرطان است.

وی توصیه کرد: افراد دارای دو عضو درجه یک مبتلا در خانواده، باید به‌طور منظم تحت نظر متخصص گوارش قرار بگیرند. ترک سیگار و الکل، کنترل وزن و ورزش منظم (۳۰ دقیقه پیاده‌روی، پنج روز در هفته) ضروری است. همچنین مصرف داروهای معده مانند امپرازول تنها باید با نظر پزشک باشد؛ این داروها سرطان‌زا نیستند اما مصرف طولانی‌مدت می‌تواند خطر پوکی استخوان و کمبود برخی ویتامین‌ها را افزایش دهد.

این فوق‌تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی بر اصلاح سبک زندگی تأکید کرد و افزود: پیشگیری همیشه مؤثرتر از درمان است. امروزه با افزایش چشمگیر چاقی و کبد چرب، اگر مردم به رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی و ترک دخانیات توجه نکنند، در آینده با موج گسترده‌تری از بیماری‌های گوارشی مواجه خواهیم بود.